De provincie Gelderland speelt met diverse maatregelen in op klimaatverandering. Onmisbaar zijn samenwerking op regionaal niveau en betrokkenheid van inwoners.
“Energietransitie en beperking van de CO2-uitstoot zijn hard nodig om verdere klimaatverandering te voorkomen. Daarbij is veel winst te behalen als we als regionale overheden samenwerken én inwoners betrekken ”, zegt gedeputeerde Jan Jacob van Dijk. Er ligt volgens hem een taak als provincie om deze regionale samenwerking te faciliteren door te verbinden, ruimte te bieden en het goede voorbeeld te geven.
Verbinden
“Als middenbestuur brengen we partijen bij elkaar. We faciliteren, verbinden en bemiddelen tussen overheden en andere partners om processen vlot te trekken. Zo hebben we met voorfinanciering meegeholpen aan het windpark Nijmegen, een initiatief dat volledig door inwoners is gerealiseerd.”
Met ons investeringsfonds hebben we dat warmtenet mogelijk gemaakt.
Provinciale betrokkenheid is er ook bij de bio-energieinstallatie in Ede die warmte produceert uit snoeihout uit de omgeving en zo de kenniscampus verwarmt. “Met ons investeringsfonds hebben we dat warmtenet mogelijk gemaakt.
Via onze omgevingsvisie en verordening bieden we ruimte aan het duurzaam opwekken van energie via wind- en zonneparken. Daarnaast ondersteunen we lokale energiecoöperaties.” Het landschap zal hierdoor veranderen.
Dat is niet nieuw, maar vraagt om betrokkenheid van iedereen. ”Richting Rijk lobbyen we om belemmerende wetgeving te schrappen. Denk aan de verplichte aansluiting van nieuwbouwwijken op aardgas of de plicht om mee te werken aan verzoeken van initiatiefnemers om inpassingsplannen voor windparken te maken.”
Gelders Energieakkoord
Gelderland werkt samen in het Gelders Energieakkoord (GEA) met nagenoeg alle gemeenten, waterschappen, corporaties en energieleveranciers aan een energieneutraal Gelderland in 2050. “Daarin werkt Gelderland aan Wijken van de Toekomst, waarin we samen met bewoners zoeken naar alternatieven voor aardgas.
We hebben bijvoorbeeld de gemeente Beuningen ondersteund bij het opstellen van hun energievisie.” Daar is de aanpak ontwikkeld om samen met inwoners, bedrijven en organisaties te kijken wat er moet gebeuren om op basis van het huidige energieverbruik energieneutraal te worden.
Wie doet wat aan besparing en aan het opwekken van duurzame energie gezien de ruimtelijke mogelijkheden? Ook de Rijksoverheid heeft een rol. “Zij kan met een nationaal programma langjarige zekerheid verschaffen en burgers fiscaal verleiden met energiemaatregelen.”
Klimaatadaptatie
Hoewel er op langere termijn veel winst valt te behalen met preventie, moeten ook de huidige klimaateffecten worden aangepakt. Daarom werkt de provincie al geruime tijd aan maatregelen om Gelderland waterrobuust en klimaatbestendig te maken, zegt gedeputeerde Josan Meijers.
Alle grote rivieren stromen door onze provincie dus zijn er stevige veiligheidsmaatregelen vereist.
“Alle grote rivieren stromen door onze provincie dus zijn er stevige veiligheidsmaatregelen vereist. Ook in de steden moet eventuele wateroverlast worden beperkt. Aan de andere kant kent Nederland in de toekomst naar verwachting meer extreme hitte en droogte, met de nodige risico’s van dien.
Zo kunnen oogsten gevaar lopen maar ook de volksgezondheid, onder meer omdat koeling lastiger wordt.”
Ruimte voor de Rivier
De inspanningen van Gelderland om de veiligheid te waarborgen vallen onder het Deltaprogramma en ‘Ruimte voor de Rivier’, beide programma’s van het Rijk. Bij Lent, vlakbij Nijmegen, werd de dijk verlegd en is er een brede geul gegraven naast de Waal.
“Deze SpiegelWaal zorgt voor veiligheid. Daarnaast is het alle betrokken partners gelukt om tijdens dit traject tegelijkertijd te werken aan recreatiemogelijkheden en er een mooie omgeving van te maken. Als provincie hebben we daar een actieve rol in gehad.”
Samenwerken troef
De rol van de provincie is, zoals Meijers het formuleert, die van verbinder waarbij ook over provinciegrenzen heen wordt gekeken. Zo is er samenwerking met andere regio’s, waaronder de provincies Overijssel en Brabant, omdat Gelderland met hen een aantal rivieren deelt.
“Maar ook waterschappen, gemeenten en woningcorporaties zijn natuurlijk partners. Bijvoorbeeld bij het Waterplein in Tiel. Dit plein fungeert als ontmoetings-, speel- en sportlocatie maar vangt ook water op bij hevige regenval. Het water vloeit later gecontroleerd af via een ingenieus ondergronds afvoersysteem.”
Meer urgentie
“Inmiddels is er al een hoop bereikt. Toch stelt klimaatadaptatie ons nog steeds voor een enorme opgave die we niet alleen aankunnen. Een reden waarom de provincie ook partijen zoals natuur- en milieuorganisaties, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven bijeen brengt.
De realisatie van de SpiegelWaal is voor mij een voorbeeld van goede samenwerking en van een geslaagd gezamenlijk optreden van verschillende overheidsinstellingen als één overheid. Dat schept duidelijkheid bij omwonenden.
We willen hen graag meer betrekken bij de opgave waarvoor we staan en als provincie vaker het gesprek opzoeken zodat onze inwoners de urgentie nog meer gaan voelen.”
Aanbod aan kabinet
Van Dijk vindt dat de Rijksoverheid meer instrumenten moet aanreiken aan decentrale overheden ten behoeve van duurzaamheid. De decentrale overheden willen hun jaarlijkse investeringen van 28 miljard inzetten voor de duurzame opgaven zoals klimaatadaptatie en energietransitie.
“We vragen het nieuwe kabinet mee te investeren in nationale programma’s en knelpunten in wet- en regelgeving weg te nemen. Wij doen een aanbod en vragen het kabinet om mee te doen, maar hóe we dat doen bepalen we regionaal.”
