Van plastic soep naar nieuwe grondstoffen

Afvalscheiding en recycling levert een goed gevoel op. Terecht, want afvalscheiding kan helpen bij het terugdringen van de beruchte ‘plastic soep’ en door het hergebruik of recyclen van afval worden grondstoffen en energie bespaard en beperkt dat uitstoot van CO2. Nederland staat in de top drie van de wereld als het om recycling gaat. “Een geweldige prestatie”, aldus Boris van der Ham, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven. “Maar we hebben nog wel wat hobbels te nemen om de circulaire economie een stap verder te krijgen.”

Boris van der Ham

Voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven

Nederland recyclet bepaalde afvalstromen al jaren heel goed. Papier en glas bijvoorbeeld. Plastic is een ander verhaal. Elk jaar gebruiken we in Nederland 500 miljoen kilo plastic verpakkingsmateriaal. Alleen verpakkingen, dus nog geheel los van andere plastic producten. Dat staat gelijk aan dertig kilo per Nederlander of in gewicht evenveel als 80.000 olifanten.

De afvalberg is groot, de vraag naar gerecycled plastic is laag. “We hebben dus een probleem op te lossen”, constateert Van der Ham. “En daar lijkt maar één zinnig antwoord op mogelijk: minder plastic. Dat is een goed streven, maar nog lang geen realiteit, want ondanks een verbod op gratis plastic tasjes en binnenkort ook wegwerpplastic stijgt de hoeveelheid plastic verpakkingsmateriaal elk jaar met ongeveer twee procent.”

De afval- en recyclingsector kan veel recyclen. Dat gebeurt op steeds grotere schaal, er zijn veel innovaties en er worden steeds meer grondstoffen uit stromen gehaald. Maar bedrijven lopen ook tegen problemen aan, zoals verschillende soorten plastic aan elkaar of allerlei verlijmde producten. “Die zijn niet te recyclen”, stelt Van der Ham. “Producten en verpakkingen die niet recyclebaar zijn, zouden in de toekomst niet meer op de markt moeten worden gebracht.”

Als we goed ons afval scheiden, kan de afval- en recyclingsector er steeds betere en zuiverere grondstoffen van maken. “Maar als niemand die wil afnemen, zijn we met z’n allen druk bezig, maar valt het resultaat voor het milieu uiteindelijk vies tegen”, stelt Van der Ham. “Waarom zou de overheid niet gewoon eisen van de verpakkingsindustrie om voor een deel gerecycled plastic te gebruiken? Dan komt de circulaire economie pas echt op gang.”

De overheid zelf geeft steeds vaker het goede voorbeeld en doet steeds meer aan recycling. De overheid koopt tien procent circulair in. De eerste circulair gebouwde brug is al een feit. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven zei daar onlangs in de Tweede Kamer over: ‘de brug kostte twee keer zoveel dan normaal, maar hij gaat vier keer langer mee en in feite is hij dus de helft goedkoper’. “Kijk, met die redenering kunnen we stappen maken”, meent Van der Ham. “Vervang hem eens door plastic: als er meer hoogwaardig plastic in de keten komt in plaats van laagwaardig plastic, dan is dat twee keer zo duur, maar vier keer te recyclen en bespaart dus de helft aan olie.”

Hoewel de overheid dus best goede dingen doet, wil Van der Ham dat de overheid naar een veel hoger percentage duurzaam inkopen gaat. “Bij het bouwen van nieuwe grote infrastructuur zoals spoorlijnen kiest Rijkwaterstaat nog te vaak voor nieuwe grondstoffen. Zonde, want juist daar ligt een kans om de circulaire economie een boost te geven.”

Voor Van der Ham is niets doen geen optie. “We komen vooruit, maar veel langzamer dan we allemaal zouden willen. Natuurlijk, van plastic kunnen we paaltjes maken voor de openbare ruimte, maar we kunnen niet heel Nederland vol met die paaltjes zetten. Supergaaf al die bedrijven die voorop lopen en zich zelfs profileren met het gebruik van gebruikt plastic. Maar het gebruik van gerecycled materiaal moet niet alleen iets zijn voor welwillende voorlopers en goedbedoelde pilots. Het zou de norm moeten worden. Milieubeleid heeft niks aan symboolpolitiek, er moet groot gedacht worden.”