Het belang van aanvullend onderzoek naar microplastics

Iedereen begrijpt het gevaar van plastic in het milieu wanneer we een nieuwsfoto zien van een zeevogel die verstrikt zit in plastic verpakkingsmateriaal. Maar wat gebeurt er als we zelf kleine deeltjes plastic inademen, de zogenoemde microplastics? Want dat is doorlopend aan de hand; onze kleding van kunstvezels slijt en veroorzaakt een soort plastic stof, recht onder onze neus. 

Over de gevolgen voor onze gezondheid van deze microplastics is nog onvoldoende bekend. ZonMw signaleert zulke hiaten in kennis. Daarom is het vraagstuk van microplastics opgepakt. ZonMw organiseerde als eerste een ronde kortlopende onderzoeken die goede resultaten opleverde maar tegelijk de urgentie van vervolgonderzoek duidelijk maakte. 

Barbro Melgert, adjunct hoogleraar farmaceutische immunologie benadrukte die noodzaak: “We zien dat microplastic vezels de groei van luchtwegen in een kweekbakje verstoren; de volgende vraag is hoeveel van die vezels we werkelijk in onze longen krijgen, en wat dat voor de gezondheid betekent.”

Het gaat trouwens niet alleen om microplastics in de lucht. Ook via een met plastic verontreinigde voedselketen en ons drinkwater dringen kleine deeltjes plastic ons lichaam binnen. De vijftien doorbraakprojecten zijn aanleiding om de gezondheidseffecten verder te onderzoeken. Ze geven sterke aanwijzingen dat microplastics het bloed, de hersenen en het vruchtwater kunnen bereiken. En experimenten met menselijk materiaal buiten het lichaam laten zien dat ze de functie van long-, hersen-, placenta- en darmcellen kunnen verstoren. De effecten lijken zowel te ontstaan door de deeltjes zelf, als door chemische stoffen die er in of op zitten. Uit recent onderzoek bleek ook dat ziekteverwekkende micro-organismen op microplastics kunnen meeliften in het oppervlaktewater.  

ZonMw heeft op verzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een verkenning uitgevoerd van wat we wel en niet weten over microplastics en gezondheid. Samen met diverse betrokken instanties is een kennisagenda gemaakt, die aangeeft hoe vervolgonderzoek moet worden georganiseerd. Deze biedt aanknopingspunten om de kwaliteit van onze leefomgeving beter te monitoren en verbeteren en de eventuele gezondheidsrisico’s van microplastics in kaart te brengen en aan te pakken. Als bekend is welke plastics wel of juist niet veilig zijn, kunnen er gerichte maatregelen genomen worden en innovatieve oplossingen worden bedacht.

De voorzitter van ZonMw, Jeroen Geurts, zegt over de verkenning: “Nederlandse onderzoekers hebben het onderwerp al vroeg opgepakt, waardoor ze internationaal voorop lopen. Maar veel vragen zijn nog onbeantwoord, en deze kennisagenda geeft aan waar de vervolgacties liggen.”