Duurzame verpakkingsdoelstellingen: supermarkten ruim op koers

Twintig procent minder verpakkingsmateriaal In 2025, 95 procent recyclebaar verpakkingsmateriaal, honderd procent FSC (duurzaam hout),  PEFC-gecertificeerd karton en papier, vijftig procent gebruik van RPET en honderd procent wegwerp- en recyclingslogo’s. Dat zijn de ambities van de Nederlandse supermarkten op de huismerken die ze voeren, aangesloten bij het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL). Tijdens de meting in 2021 bleek dat de supermarkten ruim op koers zijn om de doelstellingen met betrekking tot recyclebaarheid, duurzaam gecertificeerd papier en karton en gebruik van gerecycled plastic in verpakkingen te behalen. 

Samenwerking onmisbaar 

Om alle ambities te behalen, heb je de gehele verpakkingsketen nodig. Dus van grondstof tot consument. Supermarkten hebben enkel direct invloed op het stukje dat vlak voor en vlak achter ze zit, waardoor de invloedssfeer van supermarkten beperkt is. Op de productie en logistiek van verpakkingen heb je als supermarkt immers minder invloed, evenals op het sorterings- en recyclingproces. Daarom is het belangrijk om actief op te trekken met alle partijen die hier een rol in spelen: zowel de ketenpartijen – zoals leveranciers, recyclers, sorteerders en afvalverwerkers – als de overheid en maatschappelijke organisaties. 

Intrinsieke motivatie vanuit branche 

Supermarkten hebben een sterke motivatie om de voedselketen zo duurzaam mogelijk in te richten. Het verduurzamen van verpakkingen is een belangrijk aspect van de aanpak en hoort inmiddels helemaal bij de dagelijkse bedrijfsvoering. Daarbij zijn ze op veel vlakken bezig: bijvoorbeeld het uitfaseren van donker plastic, het introduceren van herbruikbare alternatieven en het toepassen van gerecycled materiaal. 

Bij de materiaalkeuze voor een verpakking kijken supermarkten altijd naar de totale milieu-footprint van een verpakking. Zo staat voedselveiligheid altijd voorop, maar worden ook factoren als de houdbaarheid van een product (inclusief voedselverspilling), CO2-uitstoot van het logistieke proces en waterverbruik van het productieproces meegenomen. De milieu-footprint kan ertoe leiden dat voor het ene product bijvoorbeeld kunststof de beste optie is en dat voor een ander product papier of zelfs het weglaten van de verpakking de voorkeur krijgt. 

Communicatie naar consumenten 

Het is belangrijk dat de vele keuzes die supermarkten maken over hun verpakkingen duidelijk worden gecommuniceerd naar de consument. Supermarkten werken immers zoveel mogelijk vraaggericht en duurzaamheid maakt een belangrijk deel uit van de klantvraag. “Een voorbeeld is hierbij de vraag: waarom zit er soms wel en soms niet een plasticje om een komkommer? In sommige gevallen kan plastic júist een betere keuze zijn dan papier of helemaal niet verpakken. Dit heeft dan bijvoorbeeld te maken met betere houdbaarheid of met de voedselveiligheid van een product. Maar dit is best wel eens lastig te begrijpen voor consumenten, omdat er veel vooroordelen zijn over plastic”, legt Jennifer Muller, manager Duurzaamheid bij het CBL, uit. Supermarkten kunnen helpen bij de uitleg, maar wel samen met maatschappelijke organisaties en de overheid. 

Uitdagingen en wensen 

Los van de perceptie van consumenten, wat een hele belangrijke voorwaarde is om de verduurzaming verder te brengen, zijn er ook de ‘technische’ uitdagingen. Zo kunnen bepaalde materialen nog niet gerecycled worden. Ook is er niet één Europees beleid: verschillende landen hebben verschillende regels wat betreft verpakkingen en recyclage. En dat is lastig. “Zeker voor grote partijen die winkels in verschillende landen hebben. Daar ontbreekt harmonisatie”,  aldus Muller. “Het zou erg helpen als het kabinet meer in zou zetten op harmonisatie van het afvallandschap. Daar zouden supermarkten erg mee geholpen zijn.” 

Het CBL roept de overheid verder op om samen met maatschappelijke organisaties meer in te zetten op informatieverstrekking over duurzaamheid en verpakkingen. Bijvoorbeeld over het nut en de noodzaak van plastic.