“Een tekort aan zoet water in Nederland is geen uitzondering meer,” zegt voorzitter Rogier van der Sande van de Unie van Waterschappen. De extreem droge zomers van 2018 en 2019 leverden niet alleen veel zomers zwemplezier op, maar zorgden ook voor problemen. De waterschappen moesten alle zeilen bijzetten om watertekort te voorkomen voor bijvoorbeeld de landbouw en de natuur.
Rogier van der Sande
Voorzitter Unie van Waterschappen
Foto: Merlin Daleman
“We hebben al langer te maken met extremen. 1976 was landelijk gezien het droogste jaar ooit,” vertelt Rogier van der Sande. “De weersextremen nemen wel toe met de klimaatverandering. Door de droogte van 2018 in het bijzonder en daarop volgend 2019 is wel de bewustwording toegenomen. We realiseren ons dat de kans op droogte en watertekort toeneemt. Het kan normaler worden.”
Met welke problemen kreeg Nederland specifiek te maken?
‘”Eigenlijk zijn er twee Nederlanden: hoog en laag Nederland. Op de zandgronden van hoog Nederland is de afhankelijkheid van regenwater groot. Zeker wanneer er geen rivieren in de buurt zijn. Op deze zandgronden zakt het grondwater hard. Dat levert problemen op voor de landbouw, natuur en milieu, de industrie, drinkwaterbedrijven … iedereen eigenlijk.
In laag Nederland levert het tekort aan water op sommige plekken verzilting op. Dat wil zeggen dat het zoutgehalte in het water te hoog wordt. Dat levert problemen op voor innamepunten van drinkwaterbedrijven en voor bijvoorbeeld bollen- en boomkwekers. Hun gewassen zijn niet bestand tegen te zout water.
Een ander probleem, dat misschien minder bekend is, heeft te maken met dijken die indrogen. Met name veendijken lopen dat risico. Daar hebben we er nogal wat van. Dijken moeten nat blijven, dat geeft ze massa. Ik moet toegeven: dat was een zorg. Het heeft de inzet van veel mensen gekost om de toestand van onze dijken in de gaten te houden.
Gelukkig hebben we daar steeds meer technieken voor: satellietbeelden, sensoren in de dijk. Maar nog steeds is het verstandig om ook met dijkinspecteurs rond te lopen.’
Zijn we in Nederland voorbereid op meer droge zomers?
“Onlangs heeft minister Cora van Nieuwenhuizen maar liefst 46 aanbevelingen van de beleidstafel Droogte gepresenteerd om zuiniger om te gaan met water, het beschikbare water slimmer te verdelen en de watersystemen en het landgebruik klimaatbestendig te maken.
We zijn in Nederland gewend om water zo snel mogelijk af te voeren, maar nu moeten we – zeker op die hoge gronden – gaan nadenken hoe je daar water beter vasthoudt. Dat is complexer dan je zou denken.
Want behalve onze grote nationale regenton het IJsselmeer hebben we niet zo veel grote wateren. En die zakken bij droogte ook uit. Dus moet je ondergronds oplossingen zien te vinden, regionaal georiënteerd. Dat biedt nog wel wat uitdagingen.”
Moeten we met z’n allen niet gewoon minder water gebruiken?
“Niet alles kan meer, dat is duidelijk. We moeten af van het idee dat de overheid alles wel zal of kan oplossen. Als het om water gaat hebben we het zo goed geregeld in Nederland, tegen zulke lage kosten, dat men zich de waarde van water niet realiseert.”
